Kakaonun ismi, "antik" yerlilerinden gelir. Anavatanı tropik Amerika ve Batı Afrika'dır. Bazı bilginlere göre Meksika, bir kısmına göre ise Orta Amerika veya Antiller'dir. Kakaonun çiçeklerinin yaşlı dal ve gövdelerden çıkmasına kauliflor denir. Kakao, Theobroma bitki türünün kurutulmuş tohumlarıdır ve kahve gibi içmek için kullanılır. 10-15 metre boyunda bir ağaçtır. Çiçek ve meyveler ana gövde üzerindedir. Bitkinin ancak 5-6 yaşından sonra meyvesinden faydalanılır. Meyvelerinde çok sayıda tohum bulunur. Beyaz ya da açık mor renkteki, badem şeklindeki tohumlar kakao tanelerini oluşturur.

Meyvelerin içerisinden çıkarılan kakao tohumları ya hemen ya da bir süre fermantasyona bırakıldıktan sonra kurutulur. Fermantasyon sonucu kakaodaki acı lezzet kaybolur ve aromatik bir koku meydana gelir. 50 meyveden yaklaşık 1 kg tohum elde edilir. Taneler kavrulur, kızılımsı kahverengi tonda un haline getirilerek yağı çıkarılır. Yağı çıktıktan sonra katılaşan kakao, tekrar öğütülerek ince toz haline getirilir. Bu toz, kakao tozudur.

Kakao tohumları çikolata yapımında kullanılır ve 4-10 metre boyunda bir ağaçtır. Dalları sarmaşık yapıda, basit yapraklarla örtülüdür. Oldukça küçük çiçekleri olan kakao ağacı her mevsimde çiçek açar, meyvesi salatalık şeklindedir. Kısmen kırmızılı sarı renktedir ve etlidir. Her bir meyvesinde 25-40 tane tohum bulunur. Kakaonun niteliklerini ilk öğrenenler İspanyollar ve Portekizliler'dir. Ancak bunu uzun süre başkalarından saklamışlardır. Kakao çok sıcak, gölgeli, nemli ve özellikle derin, hafif ve verimli toprak isteyen nazik yapılı bir ağaçtır. Kakao daha çok dere kenarına ekilmelidir. Ekilecek yer seçildikten sonra güneşin kızgınlığına karşı limon ve muz ağaçları gibi ağaçların gölgesiyle korunmalıdır. Kakaolar doğrudan ekilen ya da fidanlıkta biraz büyüdükten sonra yerine taşınan beşli olarak, yani dördü bir dörtgenin köşelerine, biri de ortaya gelecek biçimde dikilir. Ağaçlar 2-3 yıl sonra çiçek açar ve dört veya beş yıl sonra meyve vermeye başlar. Bakımı iyi olan yetişkin bir ağaç yılda yirmi ile altmış kadar meyve verir. Kakao ağacından sürekli ürün alınır. Yabani kakaonun meyvesi olgunlaştığında, yani Aralık ayında toplanır.

Piyasada bulunan kakaonun birçok türü vardır. Bunlar çıktığı ülkeye göre değişik isimler alırlar. Örneğin, Carcas Kakaosu, Küba, Guyana, Meksika ve Antiller Kakaosu. Yıllık üretim bütün dünyada 1,2-1,6 milyon ton arasındadır. Kakao üreten başlıca ülkeler şunlardır:

Bu ülkelerin yanı sıra Ekvador, Dominik, İspanyol Ginesi ve Kosta Rika'da da bir miktar kakao üretilir. Kakao taneleri Avrupa limanlarına kabuklu bir şekilde gelir. Kakao taneleri boy boy ayrıldıktan sonra, kokusunun daha iyi çıkması amacı ile kavrulur. Daha sonra kabuğu çıkarılır ve öğütülerek toz haline getirilir. Kakao tanelerinde %50-60 kadar yağlı madde bulunur. Toz kakao, yağı alınan tanelerden yapılır. Ticari değeri olan yağ, bu yağ çıkarma işlemiyle elde edilir. Normal sıcaklıkta katı olan kakao yağı 32°-35°C'de erir ve bu özelliğinden dolayı kozmetik sanayinde ve ilaç yapımında kullanılır. Bunun yanında, çikolata yapımında ise iyi şekillenmesi amacı ile yağı alınmamış kakao tozu kullanılır.

Kakaonun etkin maddesi, iyi ve etkili bir idrar söktürücü olan teobromindir. Bu etkin madde, çok küçük çocuklar üzerinde uyarıcı bir etki yapar, bazen alerjik rahatsızlıklara da sebep olabilir. Kakaonun bileşiminde teobromin, kakao sabit yağı ve kafein bulunur. Kakao bol kalorili bir besindir. Ayrıca %40 karbonhidrat ve %18 protein içerir. İçerdiği kafeinden dolayı kahvede olduğu gibi yatıştırıcı ve uyarıcı etkiye sahiptir. Az miktarı kalbi kuvvetlendirir ve sindirimi kolaylaştırır, ayrıca idrar söktürür. Fazla miktarda tüketilmesi zararlıdır. Kakao, kahvede olduğu gibi ayrıca süt ilavesi yapılarak da içilebilir. Kakao yağı çıkarılmadan, çikolata yapımında da kullanılır. Kakao yağı, şeker yapımında kullanıldığı gibi, pomatlarda da kullanılır.